قتل

قتل نفس از منفورترين و بدترين جرم ها از گذشته تا كنون بوده است و از بزرگترين صدمات بدني است كه مي تواند عليه انسانها اتفاق بيوفتد. از قديم الايام تا همين الان مردم در مقابل آن عكس العمل شديد و بدي داشته اند. در دين اسلام , قتل نفس از بزرگترين گناهان محسوب مي شود.

در ابتدا مي خواهيم در رابطه با مفهوم قتل و قاتل و عناصر جرم آن توضيحاتي بدهيم. تا كنون حتما با در ذهن خود بارها اين پرسش را مرور كرده ايد كه : قتل چيست؟ چند نوع قتل داريم؟ و اينكه مجازاتي كه قانون گذار براي آنها در نظر گرفته است چه چيزهايي مي باشد؟

تعريف قتل و قاتل و مقتول

زماني كه يك انسان , يك انسان ديگر را بكشد , جرم آدم كشي اتفاق افتاده است. قاتل كيست؟ فردي كه جرم كشتن را انجام داده است , قاتل محسوب مي شود و فردي كه كشته شده است , مقتول ناميده مي شود.

حال اين موضوع مطرح مي شود كه اگر فرد قصد كشتن نداشته باشد چه؟! جرم قتل به چند دسته تقسيم مي شود.

1: قتل عمد

2: قتل شبه عمد

3: قتل خطاي محض

​

توضيحات انواع قتل

قتل عمد :

اگر  آدم كشي اي كه اتفاق افتاده است با قصد و نيت قبلي همراه باشد يعني فرد از قبل براي كشتن فلان فرد , برنامه ريزي كرده باشد و هدفش  كشتن و در نهايت هلاكت فرد باشد  , قتل عمد به حساب مي آيد. يكي از مهمترين عناصر تشكيل دهنده ي قتل عمد , عنصر معنوي يا رواني آن است. در واقع مي توانيم بگوييم ملاك تشخيص قتل عمدي از قتل غير عمدي همين عنصر رواني و معنوي جرم است. اين عنصر معنوي داراي اجزاي مختلفي مي باشد از جمله سوء نيت عام وسوء نيت خاص. منظور از سوء نيت عام , عمد در رفتار يا قصد فعل است و منظور از سوء نيت خاص هم عمد در نتيجه يا قصد نتيجه است. منظور از عنصر معنوي اين است كه مرتكب عملي را كه طبق قانون به عنوان جرم شناخته شده است را با قصدي كه غالبا مجرمانه است انجام داده و يا در انجام دادن آن عمل مرتكب خبط وخطايي شده باشد كه در اين صورت است كه مي توان فرد را مورد تعقيب جزايي قرار داد. اگر آن نيت و قصد مجرمانه يا خطاي جزايي وجود نداشته باشد , نمي توان فردي را مورد تعقيب و مجازات قرار داد. در هر محاكمه ي كيفري بايد حتما ثابت شود كه فردي كه به عنوان مجرم دستگير شده است عمدا يا در نتيجه ي بي احتياطي يا بي مبالاتي مرتكب عملي شده است كه طبق قانون ممنوع بوده است و جرم شناخته مي شود. همچنين مي توانيم بگوييم كه علم و اراده از مهمترين اجزا عنصر معنوي قتل عمدي مي باشد.

اگر بخواهيم در رابطه با مجازات آن صحبت كنيم , بايد بگوييم طبق ماده 170 قانون مجازات عمومي , مجازات مرتكب قتل عمد , اعدام است مگر در مواردي كه قانون استثنا كرده است كه با شهادت دو مرد عاقل ثابت مي شود.

قتل شبه عمد :

 اين مورد يك درجه پايين تر و سبك تر از قتل عمد است. به اين صورت كه فرد فقط قصد آسيب رساندن به طرف را داشته است و بنا بر شرايطي و اتفاق , فرد كشته مي شود كه به آن قتل شبه عمدي گفته مي شود. در واقع قتل و صدمات بدني زماني شبه عمد به حساب مي آيند كه , جاني قصدي براي كشتن مقتول نداشته است و فعل و كاري كه كرده است نيز نوعا كشنده نبوده است اما آن فعل و كار در نهايت منجر به مرگ شده است و آن فعل منجر به مرگ را با نيت قبلي انجام داده است. مثال هايي كه براي اين نوع جنايت مي توانيم بزنيم اين گونه است كه : فردي را به قصد ادب كردن به نوعي كه منجر به جنايت نشود بزنيم و اتفاقا منجر به جنايت بشود و يا پزشكي كه بيماري را معالجه مي كند و اتفاقي سبب جنايتي بر وي مي شود كه قصدش را نداشته است. موردي نيز وجود دارد كه مي گويند اگر فردي را با فكر اينكه وي مهدورالدم است بكشند و بعد از آن معلوم شود كه اين فكر اشتباه بوده و فرد مهدورالدم نبوده است , اين نوع قتل به منزله ي خطا شبيه عمد است. مجازات اين جرم سه تا ده سال زندان مي باشد كه علاوه بر اينها , ديه نيز بايد پرداخت شود.

قتل خطاي محض :

 اگر از بين بردن يك انسان بدون هيچ قصد و نيتي براي كشتن و حتي آسيب رساندن و به صورت كاملا تصادفي انجام شود كه در ايران , قتل خطاي محض ناميده مي شود. مثال هايي كه مي توان براي اين نوع قتل زد اينگونه است كه : فردي در حالتي كه خواب است يا بيهوش است باعث مرگ كسي شود. مرگ از طرف يك كودك يا كسي كه سلامت رواني ندارد اتفاق بيوفتد. مجازات قتل خطاي محض مانند  شبه عمد , پرداخت ديه است با اين تفاوت كه در قتل شبه عمد , ديه را خود قاتل پرداخت مي كند اما در خطاي محض ديه بر اساس اولويت بندي ارث توسط بستگان پرداخت مي شود. حال اگر قتل خطا محض بر اساس بينه يا قسامه و يا علم قاضي ثابت شود , مسووليت پرداخت ديه بر عهده قاتل نيست و عاقله ي او بايد ديه را پرداخت نمايد و اگر عاقله در مدت سه سال نتواند ديه را پرداخت كند , آن ديه بر عهده بيت المال است و از بيت المال پرداخت خواهد شد.

راه هاي ثبوت قتل در دادگاه

اقرار , شهادت , قسامه و علم قاضي مي باشد.

با اقرار كردن به قتل عمد هرچند كه يك بار باشد , قتل عمد ثابت مي شود. اقرار در صورتي نافذ است كه اقرار كننده داراي اوصافي مانند عقل , بلوغ , اختيار و قصد باشد.

چگونگي طرح شكايت براي اتهام جرم قتل

در ابتدا بايد شاكي و يا اوليا دم مقتول دعوا را در دادسرايي كه جرم در ان منطقه به وقوع پيوسته است مطرح نمايند , بازپرس نيز بعد از انجام تحقيقات مقدماتي و تعقيب متهم , پرونده را به جريان مي اندازد. پرونده پس از آن به دادگاه معرفي مي شود و پس از بررسي هاي لازم در صورتي كه متهم به جرم قتل محكوم شود , مجازات كيفري براي وي تعيين مي شود. شاكي و متهم نيز هردو بايد براي دفاع كردن از خودشان در دادگاه نيز وكيل داشته باشند.

منبع : دادآور نسيم مهر